Słownik immunologiczny, czyli co warto o odporności wiedzieć

Przeciwciała (immunoglobuliny) – to najważniejsze elementy układu odpornościowego, które mają zdolność rozpoznawania obcych dla organizmu bakterii, wirusów, grzybów, pasożytów, toksyn, powodując ich neutralizowanie i usuwanie z organizmu. Ułatwiają też pracę innych komórek biorących udział w obronie organizmu.

Rodzaje przeciwciał (immunoglobulin) – immunoglobuliny dzielą się na 5 klas:

1. IgA – odgrywa główną rolę w mechanizmach odpornościowych w obrębie błon śluzowych przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, układu moczowo-płciowego, zapobiegają kolonizacji patogenów. Jest składnikiem łez i śliny.
2. IgD – jej rola nie jest do końca znana.
3. IgM – jest wydzielana we wczesnej fazie infekcji, gdy inne przeciwciała nie zostaną jeszcze wyprodukowane w wystarczających ilościach.
4. IgG – podstawowe przeciwciało biorące udział w zwalczaniu patogenów.
5. IgE – przeciwciało biorące udział w zwalczaniu pasożytów oraz odpowiedzialne za reakcje alergiczne.

Poziom przeciwciał – zdolność do wytwarzania własnych przeciwciał, początkowo w śladowych ilościach u dzieci w stosunku do powstawania ich u ludzi dorosłych, pojawia się w 5–6 miesiącu życia, a pełna zdolność, w zależności od rodzaju przeciwciał (immunoglobulin), wykształca się od 2 roku życia do około 12 roku życia.

Hypogammaglobulinemia przejściowa – po narodzinach stężenie matczynych przeciwciał w organizmie dziecka stopniowo się zmniejsza, ale zostają one z czasem zastąpione własnymi. Jednak tempo wytwarzania przeciwciał własnych jest wolniejsze od ubytku przeciwciał matczynych, co prowadzi w 3-6 miesiącu życia do względnego przejściowego niedoboru odporności. W tym czasie dziecko jest chronione przez elementy odporności nieswoistej, na które składają się błona śluzowa, skóra, coraz lepiej funkcjonująca szczelna błona śluzowa przewodu pokarmowego, odruch kaszlu i kichania. W tym okresie, zwanym również „luką odpornościową” lub „dołkiem immunologicznym”, dziecko może łatwiej „łapać” infekcje. Wtedy właśnie dużą rolę odgrywa karmienie dziecka piersią, gdyż mleko matki zawiera dużo składników odpornościowych.

Taka sytuacja (wystąpienie luki odpornościowej) może pojawić się również po niektórych infekcjach wirusowych, np. po ospie wietrznej i mononukleozie, gdyż te wirusy osłabiają i rozleniwiają nawet na kilka tygodni układ odpornościowy.

dr n. med. Agnieszka Sobocińska